Ομιλία στην αποτομή της τίμιας Κεφαλής του Ιωάννου του Προδρόμου

Του (+) π. Νικολάου Φαναριώτη*

1). Η αποτομή της τίμιας Κεφαλής του Αγίου ένδοξου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου (29 Αυγούστου), ΚΥΡΙΑΚΗ  29-8-2010, Μρκ, στ΄, 14-30**

Η γιορτή στη Δύση γιορταζόταν ήδη από τον Δ’ αιώνα, στην Ανατολή φαίνεται πως καθιερώθηκε πριν από τον Ζ’ αιώνα. Τοποθετήθηκε στις 29 Αυγούστου σε σχέση με την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου). Η Ύψωση είναι όπως η Μεγάλη Παρασκευή, όπου γίνεται ανάμνηση του Πάθους του Κυρίου. Πριν, λοιπόν, από τον μαρτυρικό θάνατο του Κυρίου προηγείται ο μαρτυρικός θάνατος του Προδρόμου και γίνεται έτσι Πρόδρομος και στον θάνατο Του.

Το Κοντάκιο,  Ήχος πλ. α’: «Η του Προδρόμου ένδοξος αποτομή, οικονομία γέγονε τις θεϊκή, ίνα και τοις εν Άδη, του Σωτήρος κηρύξη την έλευσιν. Θρηνείτω ουν Ηρωδιάς, άνομον φόνον αιτήσασα, ου νόμον γαρ τον του Θεού, ου ζώντα αιώνα ηγάπησεν, αλλ’ έπίπλαστον πρόσκαιρον». Δηλαδή:

«Η ένδοξη αποτομή της κεφαλής του Προδρόμου οικονομήθηκε έτσι από τον Θεό, ώστε να κηρύξει τον ερχομό του Σωτήρα σ’ αυτούς που βρίσκονταν στόν Άδη. Ας θρηνεί, λοιπόν, η Ηρωδιάδα, που ζήτησε να γίνει παράνομος φόνος. Διότι δεν αγάπησε τον νόμο του Θεού ούτε την αιώνια ζωή, αλλά την ψεύτικη και πρόσκαιρη».

Η Ηρωδιάδα ήταν που παρακίνησε τον Ηρώδη να φυλακίσει τον Άγιο. Βρίσκοντας μάλιστα πρόσφορο έδαφος κατά την διάρκεια μιας εορτής,  καταφέρνει  να «ανταλλάξει» τον  αποκεφαλισμό του Αγίου μ’ ένα χορό της κόρης της Σαλώμης. Ετσι ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βρήκε τραγικό θάνατο και παρέδωσε την ψυχή  στον  Κύριο.

2). Η πρώτη και δευτέρα Εύρεσις της τίμιας κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου (24 Φεβρουαρίου).

Το σώμα του Αγίου ενταφιάστηκε από τους μαθητάς του, η δε κεφαλή του, μετά από εντολή της Ηρωδιάδας, ενταφιάστηκε κοντά στο ανάκτορο του Ηρώδη στην Μαχαιρούντα. Εκεί βρέθηκε από δύο μοναχούς στους οποίους είχε εμφανιστεί σε όνειρο ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος.

Οι μοναχοί αυτοί, ακολούθως, παρέδωσαν την τίμια Κάρα σε κάποιον κεραμοποιό, ο οποίος τη μετέφερε στην πόλη των Εμεσηνών. Ο κεραμοποιός αυτός, επειδή σχημάτισε την εντύπωση ότι εξαιτίας της αγίας Κεφαλής πήγαιναν καλά οι εργασίες του και ευτυχούσε, την ευλαβούνταν ιδιαίτερα και την τιμούσε. Έπειτα, όταν έμελλε να πεθάνει, την άφησε στην αδελφή του, με την εντολή να μην την μετακινεί, ούτε να τη δείχνει σε άλλους, αλλά μόνο να την τιμά και να την προσκυνά.

Μετά το θάνατο της γυναίκας αυτής η τίμια Κεφαλή περιήλθε διαδοχικά σε πολλούς. Τελικά περιήλθε σε κάποιον ιερομόναχο, ονόματι Ευστάθιο, που ήταν οπαδός της κακοδοξίας του Αρείου. Ο ιερομόναχος αυτός κατοικούσε σε ένα σπήλαιο, αλλά οι Ορθόδοξοι τον εξεδίωξαν από εκεί, γιατί τις ιάσεις που γίνονταν από την τίμια Κάρα τις απέδιδε στις κακοδοξίες του. Κατά θεία όμως οικονομία, φεύγοντας από το σπήλαιο, άφησε εκεί την Κάρα του θείου Προδρόμου.

Η τίμια Κάρα παρέμεινε κρυμμένη στο σπήλαιο μέχρι την εποχή του αρχιμανδρίτη Μαρκέλλου και του επισκόπου Εμέσης Ουρανίου, δηλαδή μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα Ουαλεντινιανού του Νέου. Τότε λοιπόν, ύστερα από πολλές περί αυτής θείες αποκαλύψεις, βρέθηκε τοποθετημένη μέσα σε μια υδρία. Αμέσως την παρέλαβε ό επίσκοπος Ουράνιος και τη μετέφερε στην Εκκλησία. Εκεί στον ιερό χώρο της Εκκλησίας, με τη χάρη της Τιμίας Κεφαλής, επιτελούνταν θαυματουργικές ιάσεις ασθενών και πολλά άλλα θαύματα. Είναι άγνωστο το πότε καθιερώθηκε η γιορτή.

3). Η τρίτη Εύρεσις της Τίμιας Κεφαλής του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (25 Μαΐου).

Η τιμία Κεφαλή με το πέρασμα των χρόνων  ξαναχάθηκε και τελικά βρέθηκε  για τρίτη φορά στην πόλη Κόμανα της Καππαδοκίας από έναν Ιερέα.   Τούτη τη φορά όμως δεν ήταν κλεισμένη σε στάμνα, όπως τις προηγούμενες φορές, αλλά ήταν μέσα σε άργυρο αγγείο και σε τόπο ιερό.

Μετά την εύρεση της μεταφέρθηκε στη βασιλίδα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη. Εκεί την υποδέχτηκαν με απερίγραπτη χαρά και επισημότητα ο αυτοκράτορας, ο πατριάρχης και ο πιστός λαός και, αφού την προσκύνησαν με ευλάβεια και σεβασμό, την απέθεσαν σε τόπο ιερό.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ

Τα γεγονότα του βίου και της πολιτείας ή της ζωής και του έργου του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου η Εκκλησία μας, για να τα κάνει βίωμα της και ο άγιος Ιωάννης να ζει ανάμεσα μας, τα έκανε γιορτές και μνήμες και μάλιστα τόσες, όσες αξίζουν στο μοναδικό πρόσωπο του, εννοείται μετά τον Κύριο μας Ιησού Χριστό και την Κυρία Θεοτόκο. Όρισε, λοιπόν η Εκκλησία έξι γιορτές, θα λέγαμε γενικές, οικουμενικές, γιατί υπάρχουν και πολλές τοπικές γιορτές που έχουν σχέση με την ανέγερση και εγκαίνια ναών στο όνομα του ή με θαύματα που έκανε.

Οι γενικές γιορτές είναι:

α) Η Σύλληψις (23 Σεπτεμβρίου).

β) Το γενέσιον (24 Ιουνίου),

γ) Η Σύναξις (7 Ιανουαρίου),

δ) Η Αποτομή της κεφαλής (29 Αυγούστου),

ε) Η Α’ και Β’ Εύρεσις της κεφαλής (24 Φεβρουαρίου),

στ) Η Γ’ Εύρεσις της κεφαλής (25 Μαΐου).

ΑΜΗΝ

* Εκοιμήθη, με διαύγεια πνεύματος, Σάββατο βράδυ –12/09/2015-, παραμονή της Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Ας έχουμε την ευλογία του μακαριστού όντως ορθοδόξου ιερέα της Πάτρας… για 40+ έτη στο Ιερό Μετόχι του Οσίου Λουκά, κοντά στην Ομόνοια της Πάτρας…

** http://www.imth.gr/inst/imth/gallery/K.D/ToKataMarkon/index.html